Internetondernemer Jack Ma is met afstand de succesvolste Chinese zakenman van het moment. Juist daarom moet hij op zijn tellen passen, want met de Chinese overheid valt niet te spotten.
Jack Ma werd afgelopen jaar op slag de rijkste Chinees, met een geschat vermogen van omgerekend zo’n 30 miljard euro. De beursgang van internetmarktplaats Alibaba in de Verenigde Staten bezorgde de flamboyante, self-made man uit de stad Hangzhou wereldfaam.
Ma begon zijn carrière als leraar Engels en besloot in de jaren negentig te gaan experimenteren met internetsites voor kleine bedrijven. In het eerste decennium van deze eeuw bouwde hij zijn bedrijf Alibaba uit tot de dominante internetmarktplaats van China.
Jack Ma, boegbeeld van ondernemend China
Alibaba’s topman staat bekend als voortrekker van een nieuwe generatie ondernemers die minder leunt op de traditioneel sterke relaties tussen overheid en bedrijfsleven. En dat is bijzonder, want veel Chinese zakenlieden combineren uit voorzorg het lidmaatschap van de Communistische Partij — belangrijk voor de juiste connecties — met het leidinggeven aan een onderneming.
China heeft het vrije ondernemerschap de afgelopen decennia weliswaar de ruimte gegeven, maar is zeker geen markteconomie naar westers model. Dat wil zeggen: een rechtsstaat die individuen en ondernemingen beschermt tegen politieke willekeur. Het lot van bedrijven en individuele ondernemers is nog altijd sterk afhankelijk van factiestrijd binnen Communistische Partij.
Chinese overheid en ondernemers
Zo is de huidige president van China, Xi Jinping, na zijn aantreden in 2012 een anti-corruptiecampagne gestart, waarbij een voormalige veiligheidschef Zhou Yongkang in ongenade is gevallen.
Sinds de val van Zhou is iedereen die gelieerd is aan diens politiek-zakelijke netwerk in de gevarenzone beland. Afgelopen maandag werd bijvoorbeeld een voormalige protégé van Zhou, de 49-jarige mijnbouwtycoon Liu Han, geëxecuteerd na een veroordeling wegens grootschalige corruptie.
Hoewel Alibaba-oprichter Jack Ma relatief losse banden onderhoudt met de Chinese politieke elite, is hij zich terdege bewust van de gevaren die zijn zakelijke succes met zich meebrengt, signaleert zakenkrant The Wall Street Journal.
In 2012 trok Ma nog een vergelijking met de val van belangrijke bankier tijdens de Qing-dynastie, die ten prooi viel aan paleisintriges. "Als je geld en macht bij elkaar brengt, krijg je zeker een explosie", aldus Ma tijdens een congres in Beijing.
Berisping Alibaba: te veel nepproducten?
Ook voor de rijkste man van China blijft het dus oppassen. Afgelopen maand ontstond rond Alibaba dan ook de nodige onrust, toen de Chinese staatstoezichthouder voor internetbedrijven gewag maakte van een bespreking over nepproducten die op grote schaal te vinden zouden zijn op de sites van Alibaba.
De bespreking van de kwestie zou van afgelopen juli stammen, enkele maanden vóór de beursgang van Alibaba in New York. Amerikaanse beleggers raakten onmiddellijk in de stress: had Alibaba belangrijke informatie achtergehouden?
Ma begreep dat hij snel moest ingrijpen en eiste een ontmoeting met de baas van de Chinese toezichthouder. Dat verzoek werd toegestaan en de topman van Alibaba deed vervolgens een gewaagde zet door het onderzoek naar illegale producten 'onwetenschappelijk' te noemen.
Bovendien is Alibaba naar eigen zeggen allesbehalve laks: Ma heeft tweeduizend man in dienst die dagelijks niets anders doen dan nepproducten op Alibaba-sites opsporen en verwijderen. Daarop werd de zaak gesust en de toezichthouder stelt nu dat de zaak over nepproducten in een niet-officiële routinevergadering aan de orde is geweest, berichtte onder meer weekblad The Economist.
Jack Ma blijft in de gunst, voor nu
Voorlopig kan de rijkste man van China opgelucht ademhalen. Maar voor internationale beleggers is wel weer duidelijk geworden dat ze de risico's en kansen van Alibaba niet alleen met een zakelijke blik moeten beschouwen.
Sterke troef van oprichter Ma is intussen nog wel dat de Chinese overheid onder de indruk is van het online betaalsysteem Alipay dat hij heeft ontwikkeld, signaleert The Wall Street Journal. Daarmee loopt Ma ver voor op traditionele staatsbanken in China. En het stimuleren van innovatie vanuit de private sector is één van de speerpunten waarmee de Chinese leiders de haperende economie meer vaart willen geven.
Lees ook
Jumbo pakt Chinese handel in Nutrilon strenger aan
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl